نکات فرزندپروری کودکان ۳ تا ۵ سال

رفتارهای دوره نوپایی پس از سه سالگی نیز ادامه پیدا می‌کنند. حتی بسیاری از کارشناسان عقیده دارند، این رفتارها تا چهار سالگی نیز بر جای خواهد ماند. ولی بدون تردید با افزایش قدرت استدلال کودک، تسلط و کنترل او بر احساس‌ها و رفتارهایش به تدریج گسترش یافته و در نتیجه باعث کاهش نحسی او می‌گردد. با این حال آگاه باشید که رفتارهای دوره نوپایی به طور کامل از بین نخواهند رفت.

با تولد فرزند بعدی، این روند مختل می شود و ناگهان کودک چهار ساله خوش رفتار شما ناپدید شده و کودکی آشوبگر به جای وی پدیدار می گردد.

به هر حال بین سه تا پنج سالگی مغز وی تکامل بیشتری یافته و رفتارهای دوره نوپایی به تدریج کمرنگ شده، کنترل او بر رفتارهایش افزایش و رفتارهای تکانه‌ای ناگهانیش نیز کاهش می‌یابند. فرزندتان در این دوره به تدریج فکر کردن را فرا می‌گیرد و به جای اینکه در کنار کودکان دیگر بازی کند، با آنها و همراه آنان بازی می‌کند. او صبر کردن را می‌آموزد و به عبارتی، در این دوره از دنیای کوچکش خارج شده و متوجه اطرافیان، حق و حقوق آنها و احترام به آنان می‌شود.

پرسش‌های بی‌وقفه

دوران خردسالی، دوران پرسش‌های بی‌وقفه است. اگرچه توانایی‌های کلامی بچه‌های سه تا پنج ساله متفاوت است اما اغلب آنان تا سه سالگی به خوبی می‌توانند منظور خود را بیان کنند.

همان طور که گفتیم کلمه مورد علاقه کودکان نوپا «نه» می‌باشد که البته در دوره خردسالی تبدیل به کلمه محبوب «چرا» میشود. به خاطر بسپارید؛ آنان با این چراها و پرسش‌ها فقط در پی به دست آوردن پاسخی برای سؤالشان نیستند بلکه والدین را نیز به چالش کشانده، با آنان بحث می‌کنند و کلنجار می‌روند ولی باید آگاه باشید که هنوز زمان استدلال و منطق فرا نرسیده است. آنان نمی‌توانند صحبت‌های منطقی یا جزئیات توضيح‌های شما را درک کنند. در واقع برای کودک سه تا پنج سال «چرا» مدل جدیدتر و پیشرفته‌تر «نه» است و اغلب وقتی تمایل به انجام کاری ندارد، چراها شروع می شوند. از یاد نبرید؛ در پاسخ به این چراها - هر چند مفصل و کامل توضیح بدهید - در آخر چرای دیگری خواهید شنید.

واقعیت یا تخیل؟

کودکان سه تا پنج ساله تفاوتی بین واقعیت و تخیل یا قصه قائل نیستند، از نظر آنان هرچه به ذهنشان خطور کند، واقعی است. دقت کنید؛ در حدود چهار سالگی به احتمال زیاد متوجه وجود یک دوست خیالی می‌شود که مدتی هم با شما زندگی خواهد کرد. این دوست خیالی سلیقه‌اش همانند فرزندتان است یعنی هرچه کودک شما دوست دارد، مورد علاقه دوست خیالی هم می باشد و هرچه فرزندتان نمی‌پسندد دوست خیالیش هم دوست ندارد. وقتی او مرتکب اشتباهی می‌شود، این اشتباه را به گردن دوست خیالی می‌اندازد، به شکلی که تصور می‌کند این دوست خیالی بوده که مرتکب این خطا شده است.

وقتی با این دوست خیالی آشنا شدید، به هیچ وجه تصور نکنید کودکتان دروغ گفتن را یاد گرفته است بلکه این مرحله‌ای طبیعی از مراحل رشد و تکامل وی می باشد که نشان دهنده‌ی غلبه بیش‌تر تخیل و تصور بر ذهن اوست. بنابراین در نظر داشته باشید، بدون آنکه این تصور و احساس ها را - که برای فرزندتان واقعی هستند - انکار کنید یا به تمسخر بگیرید، باید با نرمی و بتدریج تفاوت واقعیت با مسائل غیر واقعی را برای وی بازگو کنید. به او یاد بدهید که راستگویی بهتر از دروغگویی است؛ هرکس باید مسئولیت کارهای خود را بر عهده بگیرد و نباید کارهای نادرست خود را به گردن دیگران بیندازد، حتی اگر این دیگران خیالی باشند.

دوست‌یابی

یکی از مهم ترین تفاوت های دوران خردسالی و نوپایی این است که کودک سه تا پنج ساله به تدریج توانایی بازی کردن با بچه‌های دیگر را به دست می‌آورد. کودک نوپا شاید مدت کوتاهی با رضایت خاطر در کنار بچه‌های دیگر بازی کند یا بازیشان را تماشا کند اما با آنها بازی نمی‌کند بلکه همچنان در رویا و دنیای خودش غرق است. برای فرزند نوپای شما همراهی و مشارکت بی‌معناست اما در دوره خردسالی، از همراهی و بازی کردن با بچه‌های دیگر لذت می‌برد. همین بازی کردن کودک با بچه‌های دیگر، فرصت خوبی برای انجام برخی از کارها را به شما می‌دهد.

درک احساسات

کودکان به تدریج در حدود چهار سالگی متوجه می‌شوند؛ دیگران نیز احساس‌هایی مشابه آنان دارند پس با بچه‌های دیگر با ملایمت بیشتری رفتار می‌کنند و با مشارکت و همراهی بیشتری با آنان بازی خواهند کرد.

بدون تردید کودک پنج ساله با نوزاد متفاوت است زیرا نوزاد از وجود خود، آگاه نیست و حتی مادر را فردی جدا از خود نمی‌داند ولی بچه پنج ساله می‌داند به جز خودش دیگران هم در زندگی او نقش دارند و به احساس‌های آنان توجه نشان می‌دهد. به یاد داشته باشید؛ کودکان در پنج سالگی قواعد و قوانین را درک و از آنها پیروی می‌کنند، معنای نوبت را می فهمند، تا حدودی رفتار خود را کنترل می‌نمایند، پیشاپیش نتیجه هر کاری را می‌دانند و بخوبی می‌توانند معنای توضیح و استدلال‌های شما را بفهمند، به این ترتیب تا پنج سالگی راه بسیار درازی طی شده و البته راه طولانی‌تری برای تربیت آنان، باقی مانده است.