ایمنی در فضای مجازی برای کودکان در دوره‌ی مهدکودک

فضای مجازی؛ خوب و بد

مثل همه‌ی ما والدین که در زندگی روزمره خود از اینترنت و فضای مجازی استفاده می کنیم؛ فرزندان ما نیز در بسیاری از مواقع تمایل به گشت و گذار در فضای مجازی را دارند؛ فرصتی که می‌تواند انبوه اطلاعات ارزشمند را در اختیار آن‌ها قرار دهد؛ اما گاهی اوقات این فرصت تهدیدی برای بسیاری از کودکان ما به شمار می‌روند. اما عمدتاً فرزندان ما از این فضا چه استفاده‌هایی دارند؟

فرزندان ما در فضای مجازی به دنبال چه نوع محتواهایی هستند؟

• بازی های دیجیتال آنلاین در فضاهای مختلف اینترنتی
• گردش در فضای مجازی برای پیداکردن عکس‌های دلخواه در حوزه‌های مختلف؛ مثلاً برای فهمیدن شکل و شمایل یک حیوان خاص.
• استفاده از ابزارهایی چون موبایل، لب‌تاب و یا تبلت برای بازی‌کردن یا استفاده از نرم‌افزارهای موجود در آن؛ بسیاری از بازی های موبایلی از طریق وصل شدن به اینترنت انجام می پذیرند.
• و دیدن رسانه‌های مجازی چون فیلم.

محتواهای خطرناک را دسته بندی کنیم؟

عمدتاً خطرات فضای مجازی برای کودکان ۳ تا ۵ ساله شامل تقسیم بندی زیر هستند:

• خطرات محتوایی: محتواهایی که از جنبه‌های مختلف می‌توانند کودکان را ناراحت کنند و یا به نوعی بر هیجانات و احساسات آن‌ها تأثیر بگذارند به عنوان محتواهای خطرناک و آسیب زننده به حساب می‌آیند؛ مثل پورنوگرافی، خشونت علیه انسان یا حیوان و تصاویر یا فیلم‌هایی که برای کودکان سنین بالاتر یا افراد بزرگسال تهیه شده باشند.
• خطرات ارتباطی: فضاهای مبهمی که بتوانند از طرق مختلف با کودکان ارتباط مجازی برقرار کنند به عنوان خطر ارتباطی شناخته می‌شوند؛ عمدتاً در این ارتباط دو طرف یکدیگر را نمی‌شناسند. به عنوان مثال ممکن است کودک از نرم‌افزارهای ارتباطی برای برقرار با افراد غریبه استفاده کند.
• خطرات رفتاری: هر نوع محتواهایی که بتوانند رفتار کودک را در جهت منفی و مخرب تغییر دهند به عنوان خطرات رفتاری فضای مجازی به شمار می‌آیند. مثلاً استفاده از صفحه‌هایی که کودکان بتوانند هزینه‌های مالی غیرمتعارفی را پرداخت کنند؛ یا ترویج خشونت در کودک به طوری که او در رفتارهای خود از الگوهای ترویج کننده تقلید کند.

محافظت فرزندان خود در فضای مجازی؛ آموزش خانواده کلید اصلی است:

• به فرزندان خود نحوه‌ی استفاده از اینترنت، تلفن، رسانه‌های جمعی و مجازی را آموزش دهیم.

• متناسب با سن فرزندان خود برای استفاده از فضای مجازی برنامه و قانون داشته باشیم و این قوانین را برای همدیگر در خانه نیز توضیح دهیم و از فرزندان خود بخواهیم این قوانین را حتی در مهدکودک نیز رعایت کنند؛ قوانین را متناسب با سن فرزندان خود تنظیم کنیم.

• یاد بگیریم و به فرزندان خود نیز یاد بدهیم که هر محتوایی برای اشتراک گذاشتن مناسب نیستند، مثلاً محتواهایی که منبع اطلاعاتی درستی ندارند و یا شایعه هستند یا محتواهایی که غیراخلاقی و عرفی هستند را انتشار ندهیم (البته برای کودکان سنین پایین‌تر باید از قبل قوانین استفاده از ابزارهای ارتباطی را به خوبی به آن‌ها توضیح داده باشیم). خیلی از مواقع کودکان در کنار دست ما نشسته‌اند و رفتارهای ما را به خوبی مشاهده و الگوبرداری می کنند؛ پس مراقب رفتار خود در فضای مجازی نیز باشیم.

• تصاویر و پیام‌های نامتعارف را پاک کنیم.

• از تبادل و گفت‌وگو با افراد غریبه‌‌ پرهیز کنیم؛ کودکان باید نشانه‌های افراد غریبه‌ را بشناسند. خوب است یک بار به هنگام استفاده از ابزارهای الکترونیک و مجازی، افراد آشنا و نزدیک به خانواده را به کودک خود معرفی کنیم؛ مهم است فرزندان ما بدانند باید و نباید با چه کسانی در ارتباط باشند. برای کودکان سنین پایین‌تر می‌توانیم از نرم‌افزارهای محدودکننده‌ی دسترسی کودک استفاده کنیم.

• از ابزارهایی برای موبایل یا رایانه استفاده کنیم که دارای تنظیمات حریم خصوصی باشند یا آن‌ها را در موبایل و رایانه‌ی خود فعال کنیم. معمولاً نرم‌افزارهایی که از شما دسترسی به افراد یا عکس‌های شخصی و نقشه منزل و ... را می‌خواهند دارای تنظیمات حریم خصوصی نیز هستند.

• به پیام‌های دارای محتوای غیرمودبانه و توهین‌آمیز حتی‌الامکان جواب ندهیم. به کسانی پاسخ بدهیم که جزء شبکه‌ی دوستی مجازی ما هستند و ما آن‌ها را می‌شناسیم. معمولاً همه‌ی افراد در صفحات شخصی خود شناسه‌های مرتبط با خود را نیز مثل اسم، عکس و ... را ثبت و معرض عموم قرار می‌دهند. اگرچه در بعضی مواقع این شناسه‌ها ممکن است جعلی و نامعتبر باشند؛ پس سعی کنیم برای آشنایی با افراد جدید در فضای مجازی نیز خوب آن‌ها را بشناسیم؛ یکی از ساده‌ترین کارهای این است که بدانیم الف. آیا از دوستان ما کسی با او دوست مشترک است ب. سایر گروه‌ها یا دنبال‌کننده‌های او را نیز به خوبی رصد کنیم ج. از مکالمات با شخص خود او اطلاعاتی ضمنی از قبیل علاقه‌مندی‌ها و... را به دست بیاوریم.

برای نوشتن این مطلب از منابع متنی و تصویری زیر استفاده شده است:

https://raisingchildren.net.au/school-age/parenting-in-pictures/kids-media-aboriginal-families
https://raisingchildren.net.au/preschoolers/safety/personal-safety/internet-safety-3-5-years