مسئولیت‌پذیری کودکان در خانواده

"همش یک چیزو باید چند بار به بچه‌ام بگم؛
اصلاً اتاقشو خودش تمیز نمی‌کنه؛ انگار دوست نداره؛
دیگه خسته شدم از بس بهش گفتم بیاد سر سفره غذاشو بخوره، وقتی هم که میاد چند ساعت طولش میده؛
نمیدونم این بچه‌ی من الان نمیشینه پای درس و مشقش؛ فردا میخاد چی بشه، آخه من می‌خوام بچه‌ام آدم موفقی بشه و آدم مسئولیت‌پذیری بار بیاد و ..."

شاید خیلی از ما والدین با این مسائل دسته و پنجه نرم کرده باشیم؛ اینطور نیست؟!
در ابتدا باید بگوییم که مسیر سختی در پیش‌رو داریم. اول از همه ما هم مسئولیت نسبتاً سنگینی داریم؛ اما آن‌چنان هم که به نظر می‌آید اوضاع غیرقابل کنترل نیست؛ فقط لازم است که به چند اصل مهم زیر توجه کنیم و تا جایی که می‌توانیم آن‌ها را در روابط با فرزندانمان پیاده کنیم:

۱. فرزندان ما مثل تراکتور رفتار نمی‌کنند.
در محیط خانه به فرزندانمان مسئولیت‌های سبک و منظم بدهیم. مثلا از جمع کردن اسباب بازی ها و تخت شان شروع کنیم و با بزرگترشدن آن ها به تدریج مسئولیت کارهای دیگری مثل آب‌دادن به گلدان‌ها را  برعهده‌شان بگذاریم.

۲. سن و توان فرزندمان را درنظر بگیریم.
هنگام ارایه‌ی مسئولیت های متناسب با سن فرزندمان به آن‌ها بگوییم " تو اکنون بزرگتر و قوی‌تر شده ای و مطمئن هستم به خوبی از پس این کارها بر می آیی و تمام تلاشت را خواهی کرد "

۳. رفتار ما (والدین) هم زیر ذره‌بین است؛ دقت کنیم!
برای انجام کارهای مشخصی میان اعضای خانواده تقسیم وظایف کنیم و هر یک مقابل دیدگان کودک مشغول انجام وظایف خود شویم. مثلا در فرآیند آشپزی، شستن سبزیجات را فرزندتان، خرد کردن را همسرتان و پختن را ما انجام دهیم.

۴. قرار نیست فرزندان ما مسئول یک شهر باشند؛ پس سعی کنیم از سخت‌گیری بیش از اندازه اجتناب کنیم.
به این نکته توجه داشته باشیم که فعالیت‌های محول شده به کودکان نباید بیش از حد سنگین و یا جدی باشند و ما باید آن‌ها را در یادگیری این فعالیت ها کمک کنیم و در مقابل اشتباهات آن‌ها صبوری نشان دهیم.

۵. تشویق کنیم.
هنگامی که فرزند ما مسئولیت‌های محول شده‌شان را به صورت منظم انجام می دهند، خوب است جدای از هر نتیجه ای که به دست آمده، مسئولیت پذیری آن ها را تشویق کنیم.

۶. خود ما (والدین) هم گاهی اشتباه می‌کنیم؛ اینطور نیست؟؟
چون اکثر والدین با محدودیت‌های زمانی روبرو هستند ترجیح می‌دهند کارها را یکبار خودشان به درستی انجام دهند و تاب و تحمل اشتباهات کودکان را ندارند. این اشتباهات جزیی از فرآیند یادگیری هستند و لازم است آن ها را تحمل کرده و فرزندانمان را جهت بهتر انجام دادن کارها هدایت کنیم.

۷. کمک‌کننده باشیم نه مسئله حل کن.
هنگامی که فرزندان ما با مسئله ای مواجه می شوند، آن را برای آن ها حل نکنیم؛ بلکه آن ها را در فرآیند حل مسئله درگیر کنیم یا از آن ها راه حل بخواهیم و اگر راه حل آن‌ها عملی بود به آن‌ها کمک کنیم که آن را عملی کنند.

با ما همراه باشید:
مرکز خدمات روانشناسی همپای کودک
hampayekoodak@