مشکلات خواب در کودکان نوپا

«مامان، خسته نیستم»، « کنارم بمون»، «مامان، رو تخت تو»، «مامان، بازم آب می‌خوام». همه‌ی والدین با این قبیل فریادها که کودکان هنگام خواب سر می‌دهند، آشنا هستند. کودک ادعا می کند که خوابش نمی‌آید و از خوابیدن امتناع می کند، هنگامی که او را در تخت خودش می‌گذارید گریه سر می‌دهد، نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شود، نمی‌خواهد روی تخت خود بخوابد و اگر او را روی تختش بگذارید، نمی‌خوابد و پایین می‌آید.

بیشتر والدین در پایان روز احتیاج دارند ساعاتی را صرف خود نمایند و استراحت کنند. اغلب خسته‌اند و در نتیجه در مقابل کارهای کودکان هنگام شب بسیار حساس و آسیب پذیرند. بنابراین بسیار مهم است که کودکان نوپا هرشب در ساعت مناسبی خوابانده شوند، زیرا نیروی کافی برای فعالیت‌های روز بعد را بدست می‌آورند، و در ضمن والدین نیز می توانند ساعاتی را بدون مزاحمت کودکان با همسر خود بگذرانند.

کودکان باید سر ساعتی قابل پیش بینی و مشخص به خواب بروند و باید روی تخت خود بخوابند و تا صبح همان جا بمانند، مگر اینکه استثناً مسئله‌ای پیش بیاید، مثلا کودک از لحاظ جسمی ناراحت و یا مریض باشد.

بعضی از مشکلات خواب موقتی است و به علت بیماری وقفه‌ای در برنامه‌ی منظم کودک ایجاد می شود. مثلا هنگامی که در مسافرت یا مهمانی مجبور است روی تخت ناآشنایی بخوابد. با از سر گرفتن برنامه‌ی عادی کودک این مشکلات خودبه‌خود از بین می‌رود.

گریه کودک

رایج ترین مشکلی که والدین با آن مواجه هستند، گریه کودک است. پدر یا مادر کودک را روی تخت میگذارد، برایش قصه می‌خواند و شب به خیر می‌‌گوید که ناگهان گریه شروع می‌شود. به محض این که می‌خواهد کودک را تنها بگذارد کودک جیغ می‌کشد. بسیاری از والدین از این جیغ و فریادها بسیار ناراحت می‌شوند. اما اگر کودک بفهمد که با جیغ زدن می‌تواند والدین خود را به اتاقش برگرداند یا آنان را وادار می‌کند که او را از روی تختش بردارند و به تخت خود ببرند. دیگر برای او انگیزه‌ای باقی نمی‌ماند که ساکت و آرام در تخت خود بخوابد. در واقع والدین به گریه او پاداش می‌دهند.

چه چیزی بهتر از این که بین مامان و بابا در آغوش آنها و در تختی گرم و نرم بخوابد؟ اگر بنای این عادت گذاشته شود، متأسفانه دیگر نباید انتظار داشته باشید این مشکل به این زودی از بین برود. حتی گاهی اوقات سالیان دراز ادامه پیدا می‌کند.

والدینی که از خواباندن کودک در تخت خود ناامید می‌شوند، اغلب باید با خواب راحت و آرام خداحافظی کرده، از خواب پریدن‌های پی‌درپی در کنار کودک خود را تحمل کنند. کودکان نوپا اغلب هنگام خواب وول می‌خورند و لگد می‌زنند، و روابط جنسی طبیعی والدین را مختل می سازند. در ادامه نکاتی آمده که کمک می کند برنامه منظمی برای خواب کودکان طراحی شود:

ساعتی قابل پیش‌بینی و ثابت را برای خواب کودک در نظر بگیرید

بهترین زمان را انتخاب کنید ( ۶:۳۰ تا ۸) و هرگز آن را تغییر ندهید.

این مقررات را با کودک در میان بگذارید

برای کودک توضیح دهید که شما می‌خواهید از این به بعد سر ساعتی مشخص به رختخواب برود و در آن جا بماند و کسی را هم صدا نکند.

مطمئن شوید که هوای اتاق کودک کاملا مناسب و به خوبی تهویه شده باشد

اتاق کودک نباید زیاد گرم یا زیاد سرد باشد. چراغ خوابی تهیه کنید تا اگر کودکی از تاریکی می ترسد آن را روشن کنید.

از قبل به او اطلاع دهید

سی دقیقه قبل از ساعت خواب کودک، به او بگویید که تا نیم ساعت دیگر باید به تخت خود برود. در طی این مدت کودک را مشغول فعالیت های آرام و نشستنی کنید. نگذارید دور اتاق بدود یا بازی های پر تحرک انجام دهد و هیجان‌زده شود. بهترین فعالیت ها در این زمان نگاه کردن به کتاب، تماشا کردن تلویزیون یا گوش دادن به فایل صوتی داستان است.

کمی قبل از ساعت خواب کودک، همه اسباب بازی های او را جمع کنید

پنج دقیقه قبل از ساعت خواب کودک، از او بخواهید که دیگر بازی نکند و برای خوابیدن آماده شود. به او بگویید اگر بدون اذیت کردن یکراست به رختخواب خود برود، هنگام خوابیدن برایش یک داستان می‌خوانید.

به کودک کمک کنید تا آماده خوابیدن شود

صورت لزوم در مسواک زدن، توالت رفتن و یا لباس خواب پوشیدن به او کمک کنید.

کودک را در تخت بگذارید و فهرست خود را مرور کنید

کودک را روی تخت بگذارید، برایش داستانی بخوانید، او را در آغوش بگیرید و ببوسید، سپس مطمئن شوید که او همه کارهای لازم را انجام داده و برای بیرون آمدن از رختخواب دیگر بهانه‌ای ندارد.

«عزیزم، دندان هایت را مسواک زدی؟»

«بله.»

«به بابا و پیشی‌ات، شب بخیر گفتی؟

«بله»

«توالت رفتی؟»

«بله»

اگر کودک شما را صدا زد اعتنا نکنید

اگر کودک شما را صدا کرد، کاملا به او بی‌توجهی کنید، اصلا چیزی نگویید و برنگردید. خودتان را آماده کنید که در اولین شب برای مدتی شاهد گریه کردن او باشید، به ویژه اگر در شب های قبل هنگامی که جیغ می‌زد، دوباره به اتاقش بر می گشتید. اگر کودک در تخت وول می‌زند، پیچ و تاب می‌خورد و یا هنوز بیدار مانده است، اعتنا نکنید.

اگر کودک از تخت بیرون آمد، فورا او را به تخت خود برگردانید

اگر کودک از تخت خود بیرون آمد، سریع او را به اتاق خود برگردانید. «تو نباید از تختت بیرون بیایی. حالا زود برو توی تخت.» به اعتراض او توجه نکنید و دوباره او را سر جایش بگذارید.

اگر کودک در طول شب پرسه می زند، او را به تخت خودش برگردانید

اگر کودک در طول شب بیدار می‌شود و در اتاق شما سرگردان است، فورا او را به اتاق خودش ببرید و در آن لحظه کمی به او توجه کنید. بیشتر از ۳۰ ثانیه در کنار او نمانید و سعی کنید با دست به پشتش بزنید یا نوازشش کنید تا آرام بگیرد، سپس شب به خیر بگویید و او را تنها بگذارید. به اعتراض او توجه نکنید.

صبح روز بعد به او پاداش دهید

اگر کودک تمام شب را در تخت خود ماند، هدیه‌ی کوچک یا چیزی که باعت خوشحالی او می شود، زیر بالشتش بگذارید. در صورتی که از جدول رفتار استفاده می‌کنید، روی جدول او یک صورت خندان بکشید. به خاطر داشته باشید که حتما او را به خاطر این که شب خوب خوابیده است تشویق و تحسین کنید. اگر هنگام خواب جیغ و فریاد کرده یا از تخت بیرون آمده بود، به او پاداشی ندهید.

با اجرا کردن این برنامه به طور منظم، بسیاری از کودکانی که مشکلات خواب دارند، در عرض چند روز در تخت خود می‌خوابند و هنگام خوابیدن دیگر اعتراض نمی‌کنند. البته بسیاری از کودکان ممکن است در چند شب اول از چند دقیقه تا چند ساعت گریه کنند. باید خودتان را آماده کنید و بگذارید آن‌قدر گریه کنند تا به خواب بروند. اگر به خاطر جیغ و فریادهای طولانی کودک به طرفش بروید وضع را بدتر می‌کنید. کودک به راحتی یاد می گیرد که باید بلندتر و طولانی‌تر فریاد بزند تا توجه شما را جلب کند. به خود یادآوری کنید که با گریه کردن یا جیغ زدن آسیبی به کودک نمی‌رسد و این که به مرور زمان او بهتر می‌شود و بی‌توجهی شما به نفع اوست.

پایبندی به برنامه

بعضی از والدین در این مواقع بسیار ناراحت می شوند و مدام وسوسه می‌شوند که به کودک توجه کنند، اصلا برنامه را تغییر ندهید و به آن پایبند بمانید. در پایان هفته اول، هنگامی که کودک را در تخت خودش می‌گذارید. اغلب دیگر گریه نمی کند یا فقط چند دقیقه‌ای ناله سر می‌دهد. فقط چند شب اول سخت است.

بسیار مهم است که پدر و مادر هر دو به طور منظم و ثابت این برنامه را اجرا کنند. به خاطر داشته باشید که داشتن مقدار خواب لازم در واقع روندی حیاتی برای تجدید قواست. ما نمی‌توانیم کودک را مجبور به خوابیدن کنیم. ولي می توانیم شرایط را به نحوی جور کنیم تا او راحت‌تر و سریع‌تر به خواب رود. در صورتی که به رغم تلاش شما پس از دو هفته پیشرفتی حاصل نشد، دوباره برنامه را بررسی کنید و مطمئن شوید که آن را به طور منظم و مو به مو اجرا کرده‌اید.

منبع این مطلب:

کتاب "برای همه‌ی پدر و مادرها، شیوه‌ای مثبت جهت رسیدگی به رفتار کودکان"