Thursday، ۲۱ Esfand ۱۳۹۹
خودداری از رفتن به مدرسه، یکی از رفتارهایی است که به سادگی نمیتوان تغییرش داد. اگرچه این رفتار، معمولا با اضطراب جدایی در ارتباط است، میتواند از رویدادهای ناخوشایندی سرچشمه گرفته باشد که در مدرسه، موجب ترس میگردد (هراس از مدرسه ). دلیل به مدرسه نرفتن هرچه باشد، کودک باید به مدرسه برگردد و با ترسهایش روبهرو شود. پدر و مادر میتوانند سعی کنند وضعیتهای ناراحت کننده در محیط مدرسه را برطرف سازند (برای نمونه، اگر کودک زورگویی در مدرسه فرزند شما را آزار می دهد، می توانید با مدیر مدرسه صحبت کنید)، اما به هر حال کودک باید به مدرسه بازگردد.
پس از یک دوره کوتاه غیبت، غرقهسازی میتواند مفید باشد. کودک را به مدرسه میبرید و از او انتظار دارید که در آنجا بماند و سپس در آخر روز شجاعت او را میستایید.
درمان غيبتهای طولانی، به مراتب دشوارتر است. از آنجا که رفتن به مدرسه اجباری و تحصیل در جامعهی ما بسیار ارزشمند است، اغلب اوقات این مسئله موجب برخوردهای تند میشود. پدر و مادرها هر روز صبح سعی میکنند فرزندشان را از در خانه بیرون ببرند، اما موفق نمیشوند احساس سرخوردگی و تقصیر میکنند. وقتی نرفتن به مدرسه تثبیت میشود، ممکن است هیچ پاداشی نتواند کودک را به شوق بیاورد.
در مورد غیبتهای طولانی، روش تشویق وضعیت هراسآور را با روش تنبیه برای روبهرو نشدن، ترکیب کنید. برای نمونه، یکی از روشهای تنبیهی، این است که به کودک بفهمانید که اگر به مدرسه نرود، باید تا آخرین ساعت مدرسه، تنها در اتاق و بدون اسباب بازی، وسیله سرگرمی یا تلفن بنشیند. یکی دیگر از روشهای مؤثر تنبیهی، این است که به او اجازه ندهید تلویزیون تماشا کند. هدف این نیست که کودک را مجازات کنید، بلکه میخواهید شرایطی به وجود آورید که کودک به روبه رو شدن با وضعیت ترسناک، مشتاقتر شود. در ضمن، به یاد داشته باشید که روشهای تنبیهی، وقتی کاملا مؤثر هستند که لحنتان آرام و فاقد احساسات باشد.
معلم خصوصی در منزل نگیرید. کودکی که معلم در خانه به او درس میدهد، دلیل زیادی برای بازگشت به مدرسه ندارد؛ چرا که غیبت از مدرسه، بر نمرات او تأثیری نخواهد داشت و کودک از اضطراب روبه رو شدن با مورد ترس خود (یعنی مدرسه) رها میشود. البته شما می توانید در مرحله انتقالی، از آموزگار بخواهید که در ساختمان مدرسه، به او درس خصوصی بدهد تا بعد به کلاس بپیوندد. این روش، به خصوص برای کودکانی که از کلاسهای بزرگ و پرجمعیت مضطرب می شوند، مؤثر است. اما توقع نداشته باشید که مدرسه این کار را برای شما انجام دهد خودتان برنامهای طرح کنید که هم برای مدرسه ممکن باشد و هم نیازهای فرزندتان را برآورده کند.
پس از تعطیلات هم مشکلاتی پیش میآید. وقتی کودک مدتی طولانی مجبور نیست که با مورد ترس خود روبه رو شود، آثارمثبت حساسیتزدایی، به تدریج محو میشوند. به همین دلیل است که برای کودکانی که دوست ندارند به مدرسه بروند، روز شنبه بدتر از روزهای دیگر به نظر میرسد. شاید مفید باشد که در تعطیلات طولانی به خصوص تعطیلات تابستان، فرزندتان را در فعالیتهایی شرکت دهید که در نزدیکی محل مدرسهاش باشد تا تأثیر منفی تعطیلات کمرنگتر شود
نوجوانی که در مدرسه به حملات وحشتزدگی دچار میشود، به کمک بیشتری نیاز دارد. وحشت زدگی، اضطراب ناگهانی و شدیدی است که بی هیچ مقدمه یا محرک آشکاری، بر شخص عارض میشود. نشانههای این حالت شامل تپش قلب، عرق کردن، لرزیدن، تنگی نفس، احساس خفگی، درد سینه، حالت تهوع، سرگیجه، بی حسی یا سوزش، احساس سرما یا گرمای شدید، احساس توهم، ترس از دیوانه شدن و ترس از مرگ است. گمان میرود که این نشانهها، با رهاشدن ناگهانی آدرنالین (هورمون جنگ یا گریز) در بدن پدید میآیند. این علایم هیچگاه در کودکان خردسال دیده نشده است، اما روز به روز در نوجوانان و جوانان بیشتر دیده میشود. اگر این حملات مرتب رخ دهند یا به قدری شدید باشند که مانع کارکرد طبیعی بشوند، میگویند شخص دچار "اختلال وحشت زدگی" است.
نوجوانانی که به این مسئله دچارند، معمولا از وضعیتهایی که در آنها دچار وحشتزدگی شدهاند یا وضعیتهای شبیه آنها، اجتناب میکنند. تعجب آور نیست اگر افرادی که در مدرسه دچار حالت وحشتزدگی میشوند، دیگر نحواهند به مدرسه بروند. برخی میتوانند با استفاده از روشهای آرامشبخش و گفتوگوهای ذهنی سازگاری، این حملات را پشت سر بگذارند. یادآوری این نکات برای نوجوانان مفید است:
- وقتی حمله وحشت زدگی شروع می شود، متوقف کردن آن تقريبا غیرممکن است. پس با آن نجنگید.
- در مورد بیشتر افراد، حمله به خودی خود، پس از حدود نیم ساعت برطرف میشود (با تمام شدن آدرنالین بدن).
- بدترین اتفاقی که ممکن است پیش بیاید، این است که به قدری تنفس سریع بشود که شخص برای چند لحظهای غش کند، اما حتی این هم به ندرت رخ میدهد. اگر احساس سرگیجه میکنید، بنشینید یا دراز بکشید.
- فقط به دلیل اینکه یک بار دچار حمله شده اید، فکر نکنید که همه عمر مبتلا هستید. فقط درصد کمی از افرادی که یک بار به این حالت دچار شده اند، مرتب گرفتار آن خواهند بود.
- ترک کردن مکانی که در آن دچار حمله شدهاید، کمکی به شما نمیکند و برعکس، ممکن است موجب شود در آینده، از آن شرایط فرار کنید. بهترین کار این است که فقط صبر کنید تا حمله تمام بشود.
- حملات وحشت زدگی فقط در حالتی مزاحم شما هستند که خودتان اجازه دهید مانع کارتان بشوند.
- حملات وحشت زدگی جسمانیاند و علامت ضعف شخصیتی نیستند
نوجوانانی که اغلب دچار حملات وحشت زدگی میشوند، به داروهای افسردگی خوب پاسخ میدهند، معمولا این داروها شدت حملات را کاهش میدهد و ممکن است به کلی آنها را برطرف کند. البته این داروها، شوق بازگشت به مدرسه یا مکانهای مشابه دیگر را در نوجوان ایجاد نمیکند. تنها درمان فرار، روبه رو شدن با وضعیت است. اگر با دارو مخالف هستید، ارزش دارد که دست کم یک بار با پزشک مشورت کنید؛ زیرا برخی وضعیتهای پزشکی (مثلا مشکلات تیروئید) میتواند افرادی را که حتی سابقه اضطراب ندارند، دچار حملات وحشتزدگی کند.
این مطلب از کتاب ”کلیدهای مقابله با اضطراب در کودکان و نوجوانان“ تهیه شده است.