کلیات بازی کودک یک تا دو ساله

در طی سال دوم همان‌گونه که فعالیت‌های کودک رشد می‌یابد، از سرعت رشدش نیز کاسته می‌شود. کودک در ابتدای یک سالگی توانایی ایستادن روی پا را کسب می‌کند و در انتهای سال می‌تواند بدود. شخصیت او دیگر شکل گرفته و در ذهن خود برای اشیای اطرافش آیین نامه‌ای تنظیم کرده است. طبق این آیین نامه از بعضی چیزها خوشش می‌آید و از بعضی خیر و هرگز تردیدی در صحت این فهم به خود راه نمی‌دهد. با آنکه هنوز بازی با بزرگترها برای او جاذبه دارد، اما به یافتن دوستان جدید مبادرت می‌کند و برای آن‌ها حساب جداگانه‌ای باز می‌کند. از این سن به بعد است که فرایند یادگیری مقولاتی همچون زبان، نظافت و قدرت «نه» گفتن آغاز می‌شود.

در شش ماهه‌ی اول سال، کودک دقت زیادی را صرف تلاش برای راه رفتن و انواع حرکت‌ها می‌کند. خوب نشستن را تمرین و سعی می‌کند به تنهایی بلند شود یا بایستد. مهارت‌های دست و پایش افزایش می‌یابد و می‌تواند دو مکعب را به گونه‌ای روی هم قرار دهد که نیفتد. دیگر قادر است چیزی را از یک دست به دست دیگرش بدهد، توپ را با پا شوت کند، دستش را برای دادن وسیله ای که از او خواسته‌ایم بلند کند، از دست‌هایش برای جدا کردن و باز کردن هر چیز جدید استفاده کند. در ضمن، او در این سن هرجا که برود خرابکاری می‌کند.

کودک برای فهم محیط اطراف خود تلاش‌های زیادی انجام می‌دهد، ولی به دلیل ناتوانی اکثر مواقع ناکام می‌ماند و همین باعث ناراحتی و عصبانیت وی می‌شود.

حواس و تفکر

در این سن او همچنان به تقویت حواس خود می پردازد. او دوست دارد که در کنار پدر و مادر باشد. متوجه بوی غذا می‌شود و قبل از اینکه آن را بچشد به آن توجه می‌کند؛ همچنین، علاقه دارد که غذای همه‌ی ظرف‌ها را بچشد. از دیگر خصوصیات وی علاقه‌اش به تجربه‌اش، شوخی و خراب کردن است.

تحول فکری کودک در تمام زمینه‌ها صورت می‌گیرد. او ابتدا با سخن گفتن و کلمات ابتدایی فریاد می‌زند و می‌خندد، آواز می‌خواند و بعضی کلمات معنی دار را به کار می برد. همین که کودک به یک ثبات شخصیتی رسید، می‌فهمد که فردی متمایز از دیگران است و بر این مسئله با حرف و عمل تأکید می‌کند. الگوی رفتاری او در طی این یک سال از سه ساز و کار پیروی می کند: چیزی را که نمی خواهد به شدت با قبول آن مخالفت می‌کند. کاری را که میل دارد برای انجام دادن آن اصرار می‌کند و دوست دارد که همه‌ی کارها را به تنهایی انجام دهد و سرانجام، شیوه‌ی فهم وی در مورد کارهایی که انجام می‌دهد، تغییر می‌کند.

رسیدن به یک و نیم سالگی

 بین یک سالگی تا رسیدن به سن یک سال و نیم، مشاهده می‌کنیم که کودک برای حل مشکلات پیش رویش دست به آزمایش می زند؛ یعنی ابتدا از طریق آزمون و خطا راه‌های انجام دادن کار را تجربه می‌کند و برترین راه را بر می‌گزیند. او عمدآ راه‌های انجام دادن یک کار را عوض می‌کند یا از دو روش و بصورت همزمان یک کار را انجام می‌دهد و به نتیجه‌ی آن توجه می‌کند. در این مرحله است که شما شناخت زمان و مکان را در کودک خود مشاهده می‌کنید.

عمده‌ی مسائلی که کودک بر آنها تاکید می‌ورزد، مسائل مهم پیرامونی وی هستند. در ضمن، او به این نکته نیز واقف است که تصرفات دیگران در محیط اطراف وی تغییر حاصل می کند.

به مرور زمان، صورت ذهنی اشیاء و اتفاقات در ضمیر کودک ثبت می‌شود و به تدریج وی را از این که برای شناختن یک چیز از روش های ملموس و مستقیم استفاده کند، بی‌نیاز می‌کند.

سال دوم؛ فصل دوم

فصل دوم از سال دوم شروع می‌شود و کودک به توانمندی‌های جدیدی دست می‌یابد. بر فرض می‌تواند به تنهایی راه برود و تعادل خود را نیز بهتر حفظ می‌کند و حتی اگر دستان او را رها کنید، می‌تواند بدود و از پله ها بدون کمک دست هایش بالا برود.

او برای برداشتن اشیاء می‌تواند -بدون آنکه تعادل خود را از دست دهد- چمباتمه بنشیند و پس از برداشتن آن وسیله دوباره بایستد.

سرانجام، او توانایی کشیدن یا هل دادن اشیاء را پیدا می‌کند، مثلا می تواند کالسکه‌ی بچه را هل دهد یا در مسابقه‌ی کشیدن طناب شرکت کند.

اما در مورد مسئله حرکت، کودک در این سن بیشتر تمایل دارد کارها را با دست خود انجام دهد، مثلا ترکیب سه مکعب روی هم را تغییر دهد. یا، قاشق یا لیوانی را برای خوردن و آشامیدن بردارد، دست هایش را برای گرفتن توپ باز کند، سبد یا سطلی را خالی کند و به تنهایی کلاه، دستکش، و جوراب‌هایش را دربیاورد.

در این مرحله او به احساسات ناخودآگاه و خودکار خود توجه چندانی نمی‌کند و به انتخاب هر آن چه دوست دارد، تمایل نشان می‌دهد و هر آن چه را نمی پسندد، رها می‌کند.

قوه‌ی بینایی - در این سن - بیشترین کمک را در شناخت افراد اطراف به صورت تصاویر فتوگرافیک ارائه می‌کند. همچنین، ما این شناخت را از روی کتاب های مصوری که شکل‌هایش را برای او توضیح میدهیم، ایجاد می‌کنیم.

تکلم

او دیگر قادر است کلمات را به کار گیرد، اما در ادای کلمات فرق زیادی با دیگران خواهد داشت.

او فقط می تواند بین ۵ تا ۲۰۰ کلمه را طبق شرایط مختلف به کار ببرد. البته، بعضی از کودکان می‌توانند با ارتباط دادن دو یا سه کلمه یک جمله‌ی مفید تشکیل دهند، اما دستیابی به قدرت بیان از ویژگی‌های سال دیگر کودک است. او در این سال صحبت‌های بقیه را متوجه می‌شود، به طوری که حتی می‌توان گفت: «وی تمام سخنان دیگران را متوجه می‌شود.»

فعالیت ذهن در این سن مدام در حال افزایش است. تقلید به یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های فراگیری تبدیل شده است. والدین نیز این نکته را در می‌یابند که رفتار آنها بیشتر از کلامشان تأثیرگذار است، در ضمن، او قادر خواهد بود که روابط رمز آلود را نیز کشف کند و بعضی از مشکلات را تنها از راه فکر کردن و بدون دست به کار شدن حل کند. همچنین، او صورت ذهنی اشیاء، افراد و اماكن اطراف خود را به ذهن می‌سپارد.

تصاویر ذهنی ساخته شده‌ی مذکور، در محیط کودک منجر به این می‌شود که دیگر از به کارگیری حواس بی‌نیاز شود و تصورات جدیدی درباره‌ی چیزهایی که ندیده و تجربه نکرده است، خلق کند.

در این مرحله او حتی از راه تخيل هم به شناخت می‌رسد و این گشایشی به دنیای نمادهاست. او می‌فهمد که در دنیای خرافات و جادو همه چیز امکان تحقق دارد. بنابراین، فعالیت هماهنگ به کمک تصورات ذهن و انتخاب، به کودک در شناخت بهتر محیط اطراف یاری می‌رساند.

در سال دوم، او با پشت سرگذاشتن فضای حسی - حرکتی دنیای تفکر را تجربه می‌کند.

درک دنیای کودکی

توجه داشته باشید که کودک شما اگر بزرگ هم شود، فقط یک کودک بزرگ است و همان طور که فعالیت‌های او بیشتر می شود، تأثیر پذیری او هم افزایش می‌یابد. توقف برایش معنا ندارد و به زودی از کارهایی که انجام می‌دهد خسته می شود و دلیل تنوع بازی های پیشنهادی هم همین مسئله است.

اگر متوجه شدید که کودک دائما با فشار شما را وادار به کاری می‌کند، به او بفهمانید که او بالا دست نیست و همواره قدرتی قوی‌تر او را کنترل می‌کند. همچنین، کودک دیگر می داند که از عصبانیت خود بیشتر از عصبانیت والدینش هراس دارد. این جا درست همان جایی است که پدر و مادر باید به او محبت کنند و کودک را از حالت پرخاشگری و نافرمانی مطلق خارج سازند. شما به این هدف وفتی می‌رسید که همواره با جدیت، آرامش و مهربانی در کنار کودک خود باشید. پس همواره بردبار باشید و روحیه ی مهربانی را از دست ندهید.

تهیه شده از کتاب: "۱۵۰ شیوه‌ی تقویت هوش کودک"