کلیات بازی برای کودکان ۴ تا ۵ ساله

بعد از تعادلی که کودک در سه سالگی دارد، دوباره وارد یک دوره‌ی بحرانی می‌شود. در چهار سالگی معمولا کودک شاد نیست و به سرعت به فردی تبدیل شده است که خواستار به تملک درآوردن اشیای اطراف خود است و برای همین است که به قاطعیت، عادت هایی خاص و همچنین، احساس امنیت نیاز دارد.

او در این سن فقط می‌خواهد حرکت کند و به همین دلیل، پرنشاط نشان می‌دهد، می‌دَود و از همه چیز بالا می‌رود و بی‌وقفه می‌پرد. او هرگز احساس خستگی نمی‌کند، ولی اطرافیان خود را خسته می‌کند. هرگاه طفل بتواند دست‌های خود را به شکل بهتری به کار بیندازد‌؛ از قیچی استفاده کند و نقاشی‌هایش را با دقت بیشتری رسم کند، مثلا هنگام کشیدن انسان برایش مو و دست قرار دهد و ...، بدین‌گونه فعالیت فکری زیادی می‌یابد. نام و نام خانوادگی و همچنین شماره تلفن خود را حفظ می‌کند. مفهوم وقت را بهتر درک می‌کند و می‌تواند درباره‌ی اوقات مختلف روز صحبت کند. ترتیب پشت سر هم آمدن آنها را می‌شناسد. ایام هفته را می‌داند. این سن بهترین زمان برای فهماندن تقسیم‌بندی‌های سال از قبیل ماه‌ها، گذشت فصل‌ها، چگونگی تغییر فصل‌ها و مناسبت‌های بزرگ مانند اعياد و... به کودک است.

درک زمان

در این مرحله، کودک فعل به معنای آینده را درک می‌کند و منتظر مناسبت‌هاست و شماره روزها را در تقویم خط می‌زند. اما درک معنای گذشته هنوز برایش مشکل است. با این حال، خاطرات وی به مرور منظم و براساس تقسیم‌بندی زمانی مرتب می‌شود.

درک مکان

درک از مکان با درک زمان همراه است. کودک ابتدا به شناخت مکان خود می‌پردازد. راه رسیدن به مدرسه یا اجاق گاز در آشپزخانه را می‌آموزد. و این که برای عبور از خیابان باید کی بایستد. شناخت چپ و راست به شناخت بهتر محیط اطراف توسط کودک منجر می شود. در این سن کودک به آموخته‌های خود می‌افزاید و آموزه‌های پیشین خود را تثبیت می‌کند و بخش اعظم این کار را با تخیلات خارق‌العاده خود می‌سازد. او هنوز به طور جدی و به خصوص هنگام در دسترس داشتن وسایل مختلف، خلاقیت دارد. وسایلی از قبیل قلم‌ها، رنگ آمیزی، خمیر بازی، اسباب بازی پلاستیکی، ابزار کار آشپزخانه، مجلات قصه، عروسک‌هایی که دست درون آنها می‌رود و می‌توان آنها را حرکت داد، یک تکه پارچه برای پوشاندن و ... .

فعالیت‌ها

او تصمیم می‌گیرد و شروع به کاری می‌کند، اما در وسط کار پشیمان می‌شود و کار دیگری را آغاز می‌کند. او به کارهایی که می‌کند افتخار می‌کند، لذا احتیاج دارد که اطرافیان او را تشویق کنند و خود را از کارهای او شگفت زده نشان دهند. کارهایش در فعالیت های با دست وی خلاصه نمی‌شود، او افکار زیادی را جمع‌آوری می‌کند و برای خودش قصه می‌گوید، بدون اینکه مرزی جدی بین واقعیت و خیال قائل شود. برای تقویت قوای تخیل او به این ترتیب سؤالاتی مطرح کنید. «اگر بخواهی به گربه چیزی بگویی چه می‌گویی؟» یا «این ابری که در حال گذشتن از آسمان است، شبیه چه چیزی است؟» او با سؤال «چرا؟» به مسائلی که ذهن او را مشغول کرده‌اند فکر می‌کند و شما پیش از جواب دادن باید بگویید که: «تو چه فکری داری؟» و این که «آیا در این باره نظر خاصی داری؟».

رشد کودک از نظر جسمی نیز هست. در این سن او به موسیقی علاقه مند می‌شود و رقص و تحرک را دوست دارد. از او بخواهید مثلا حرکات یک خرس یا روبات و یا یک فرد خاص، مانند رفتگر و... را تقلید کند.

افکار

نظرهای فکری کودک در این سن به رشد خیالات محدود نمی‌شود، بلکه در ورطه‌ی عقلانیت هم رشد می‌کند. او دیگر می‌تواند اگر آموزش ببیند تا ۱۰، ۱۵ و حتی ۲۰ شمارش کند و می‌تواند وسایل پیرامونش را تا ۳ واحد بشمرد. همان‌گونه که با مفاهیم بزرگ‌تر، کم حرارت‌تر، سریع‌تر، هم‌وزنی و ... کار مقایسه را نیز انجام می‌دهد و این کار به مرور برایش آسان‌تر هم می‌شود. در ضمن، او قادر است طبق معیار معینی، چنین خواصی را نیز بین اشیاء برقرار کند، بر فرض بادکنک‌ها را به ترتیب بزرگ‌تر به کوچک‌تر بچیند.

زبان

در این سن دیگر زبان کودک باز می‌شود و زیاد صحبت می‌کند، چرا که با شناختن کلمات و جملات فعلیه جدید و افعال حرکتی خشنود می‌شود. او معمولا از معنای کلمات جدید می‌پرسد، لذا شما باید کلمات جدید و معانی آنها را به او بیاموزید. این سن بهترین زمان برای شناخت کلماتی از قبیل جلو، عقب، بین، وسط، درکنار، نزدیک، بالا، پایین زیر، رو، بیشتر، کمتر و... است.

در چهار سالگی کودک بازیگوشی را دوست دارد و از شوخی‌های زبانی و زدن حرف‌های بی‌معنی و زشت لذت می‌برد. معانی دیگری برای کلمات عنوان می‌کند و بدین وسیله شادی می‌کند. اما باز هم به اندازه‌ی زدن حرف‌های رکیک و مبالات کلامی و اختراعات خودش خوشحال نمی‌شود. اگر خانواده در این بازی با او مشارکت داشته باشند او به شیوه‌ی جذاب‌تری کلمات را خواهد آموخت و به طور جدی در این کار شریک خواهد شد.

این مطلب از کتاب "۱۵۰ شیوه‌ی تقویت هوش کودک" تهیه شده است.

برای تهیه‌ی نسخه‌ی الکترونیکی این کتاب از سایت فیدیبو، اینجا را کلیک کنید.