عادت‌‌های کودکان خردسال

به چه چیزی عادت‌‌ می‌گوییم؟

عادت‌‌ رفتاری است که کودک شما بارها و بارها، بدون آنکه به آن فکر کند، انجامش دهد.

این عادت‌‌ها اغلب شامل لمس کردن یا بازی کردن با یکی از اعضای صورت یا بدن هستند. بچه‌ها گاهی اوقات نسبت به عادت‌‌هایشان آگاهی دارند و گاهی هم نه.

‌بعضی از عادت‌‌های رایج در بین بچه‌ها عبارتند از:

مکیدن انگشت شست یا پستانک

گاز گرفتن و با کندن ناخن با دندان (ناخن جویدن)

تاب دادن و یا کشیدن موها

کندن زخم‌ها

گاز گرفتن لب‌ها و یا داخل گونه‌ها

جویدن اشیایی مثل مداد و یا لباس‌ها

چرا عادت‌‌ها ایجاد می‌شوند؟

عادت‌‌ها ممکن است باعث ایجاد احساس راحتی در بچه‌ها شوند. مکیدن مثال خوبی برای این مورد است. وقتی که خردسالان مرحله نوزادی و نوپایی را پشت سر می‌گذارند، عادت‌‌هایی مثل مکیدن راه خوبی برای آرام شدن در برابر استرس‌ها و اضطراب هستند.

گاهی ممکن است عادت‌‌ها زمانی شکل بگیرند که بچه‌ها حوصله‌شان سر رفته. این عادت‌‌ در واقع رفتاری است که بچه‌ها خودشان را با آن سرگرم می‌کنند. بچه‌ها زمانی که تلویزیون تماشا می‌کنند و یا زمانی که مشغول کار خاصی نیستند، به نسبت زمانی که احساس اضطراب می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که ناخن بجوند.

بعضی از عادت‌‌ها ممکن است به دلیل یک علت کاربردی به وجود بیایند اما وقتی آن علت از بین رفت، همچنان ادامه پیدا کنند. برای مثال بعضی از بچه‌ها ممکن است زمانی که سرماخورده‌اند مدام بینی خود را بالا بکشند تا آن را تمیز کنند. این بچه‌ها ممکن است بعد از تمام شدن سرماخوردگی و یاد گرفتن اینکه چطور بینی خود را تخلیه کنند، همچنان بر سر عادت‌‌ بالا کشیدن بینی باقی بمانند.

شما یک الگو برای کودکتان هستید. اگر متوجه یکی از عادت‌‌های کودکتان شدید، ابتدا از خودتان بپرسید که آیا این رفتار یکی از عادت‌‌های خود شما نیست؟ برای مثال رفتار ناخن جویدن ممکن است از گذشته بین اعضای خانواده وجود داشته.

توجه: بعضی از بچه‌ها ممکن است در ابتدا با رفتارهایی رایجی احساس راحتی کنند اما رفته رفته این رفتارها، به عادت‌‌های غیرمعمولی تبدیل شوند؛ تکان دادن اعضای بدن، چرخاندن و یا کوباندن سر. در اکثر بچه‌ها زمانی که به ۵ سالگی می‌رسند، این رفتارها پایان می‌یابد.

شکستن عادت‌‌ها

بیشتر عادت‌‌ها خودشان از بین می‌روند. اما اگر عادت‌‌ فرزند شما در خلال تمام فعالیت‌های روزانه‌اش وجود داشت، خجالت‌آور شده بود و یا ممکن بود باعث ایجاد آسیبی شود، لازم است که حتما از جانب شما اقدامی صورت گیرد.

برای مثال انگشت مکیدن امری طبیعی و رایج است، اما ممکن است کودک شما تمام وقت انگشت‌هایش را بمکد. اگر این انگشت مکیدن مانع صحبت کردن و غذا خوردن شود، و یا اگر باعث شود که کودکتان از هم سن و سالانش کنایه بشنود، زمان آن رسیده که برای شکستن این عادت اقدام کنید.

چند نکته برای شکستن عادت‌‌ها

• به آرامی در مورد آن عادت‌‌ به کودکتان تذکر دهید. مثلا اگر کودکتان در حال مکیدن آستین لباسش بود، به آرامی به او بگویید: "لطفا آستین لباست رو نخور، اون یکمی کثیفه".
• کودکتان را تشویق کنید زمانی که بیکار است کار دیگری انجام دهد. برای مثال او را تشویق کنید زمانی که مشغول دیدن تلویزیون است با یک اسباب بازی که قطعات متحرکی دارد بازی کند.
• سعی کنید بفهید چرا کودکتان این عادت‌‌ را تکرار می‌کند، و در عوض به جای آن رفتار دیگری را پیشنهاد کنید. برای مثال اگر کودکتان زمانی که دستشویی دارد به جای آنکه دستشویی برود مدام به خودش می‌پیچد، می‌توانید به او بگویید: "میخوای برای دستشویی؟ اگر نیاز دار بری با من حرف بزن و به من بگو."
• عادت‌‌ها ممکن است با هم به وجود بیایند؛ مثلا انگشت مکیدن و کشیدن موها. و وقتی شما یکی را، مثلا انگشت مکیدن را متوقف کنید، عادت دیگر هم خودش برطرف می‌شود.

چه زمانی نیاز است برای این عادت‌‌ها کمک بگیرید؟

در حدود سه سالگی، انگشت مکیدن می‌تواند برای تحول دندان‌ها دردسرساز شود. اگر کودکتان به سه سالگی رسیده و همچنان انگشت می‌مکد، می‌توانید از یک پزشک داروساز کمک بگیرید تا از روش دیگری استفاده کنید. ممکن است پزشک به شما چسب زخم و یا محلول رنگ‌آمیزی مخصوصی بدهد که باعث می‌شود انگشت‌ها طعم بدی پیدا کنند.

همچنین اگر در مورد این انگشت مکیدن کودکتان نگران هستید که باعث ایجاد مشکلی شود، می‌توانید با دندانپزشکتان مشورت کنید تا به شما وسیله‌ای بدهد که در سقف دهان قرار می‌گیرد و انگشت مکیدن را برای کودک دشوارتر می‌کند.

اگر فکر می‌کنید که اضطراب دلیل انگشت مکیدن کودک شماست، احتمال نیاز دارید که دلیل این اضطراب را برطرف کنید. برای مثال می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید تا به کودکتان مراحل ساده‌ای را آموزش دهد تا اضطرابش را متوقف کند.

عادت‌‌های رفتاری در کودکان با نیازهای ویژه

کودکانی که دارای نیازهای ویژه‌ای هستند احتمال دارد نسبت به دیگر کودکانی که سیر تحولی عادی دارند، عادت‌‌های رفتاری بیشتر و یا قابل توجه‌تری داشته باشند. اگر به دنبال اطلاعات بیشتری هستید، می‌توانید از یک روانشناس و یا سایر متخصصان در این زمینه کمک بگیرید.

عادت‌‌ یا تیک؟

تیک‌ها عادت‌‌های رفتاری نیستند. تیک‌ها اسپاسم‌های عضله‌ای هستند که باعث حرکت‌های تشنجی می‌شوند که به نظر می‌رسد خارج از کنترل کودک هستند. مثال‌هایی برای تیک‌ها عبارتند از چشمک زدن، حرکت ناگهانی صورت، و یا پرش‌های ناگهانی دست و بازو. گاهی اوقات تیک‌ها ممکن است به علت شرایط خاصی نظیر نشانگان توره و یا در اثر استرس به وجود بیایند.

ممکن است کودک بتواند برای مدت کوتاهی تیک را متوقف کند، اما به محض اینکه تفکر درباره‌ی آن را متوقف کند، مجددا برمی‌گردد. اگر احساس می‌کنید که تیک موجب پریشانی کودکتان شده، بهتر است که از یک متخصص برای برطرف کردن آن کمک بگیرید.

این مطلب از سایت "raisingchildren.net.au" تهیه شده است.