رشد و تحول کودکان دبستانی

تحول در کودکان دبستانی در واقع توانمندی‌های جسمانی، هیجانی و روانی در کودکان ۶ تا ۱۲ ساله را توصیف می‌کند.

تحول جسمانی

کودکان دبستانی اغلب مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف متعددی دارند. به هرحال هماهنگی آنها (مخصوصا هماهنگی چشم و دست)، تحمل و مقاومت، تعادل و توانایی‌های حرکتی آنان مختلف است.

مهارت‌های حرکتی ظریف هم ممکن است بسیار متنوع باشند. این مهارت‌ها می‌توانند بر توانایی کودک در منظم نوشتن، درست لباس پوشیدن، و همچنین درست انجام دادن کارهای روزانه تاثیر بگذارند؛ مانند آماده کردن رختخواب‌ها یا بشقاب‌ها.

بچه‌هایی که در این بازه‌ی سنی قرار دارند ممکن است تفاوت‌های بسیار زیادی در قد، وزن و ساختمان بدنی داشته باشند. مهم است که به خاطر داشته باشید پیش‌زمینه‌ی ژنتیکی می‌تواند به اندازه‌ی تغذیه و ورزش بر رشد کودک تاثیرگذار باشد.

احساس تصویر بدنی از حدود ۶ سالگی شروع به شکل‌گیری می‌کند. عادت‌ به کم‌تحرکی در کودکان دبستانی می‌تواند با چاقی و یا بیماری‌های قلبی در بزرگسالی مرتبط باشد. بچه‌ها در این سن می‌بایست که روزانه یک ساعت فعالیت داشته باشند.

همچنین ممکن است سنی که در آن بچه‌ها ویژگی‌های جنسی ثانویه را بروز می‌دهند متفاوت باشد. ویژگی‌های جنسی ثانویه در دختران عبارت است:

• بزرگ شدن پستان‌ها
• رویش موهای زائد

و برای پسران شامل:

• رویش موهای زائد
• بزرگ شدن بیضه‌ها و آلت تناسلی

مدرسه

تا سن ۵ سالگی، اکثر بچه‌ها آمادگی لازم برای یادگیری در مدرسه را بدست آورده‌اند. در سال‌های اول بیشتر تمرکز بر روی یادگیری اصول اولیه است. در سال سوم، آموزش‌ها پیچیده‌تر می‌شود. بعد از این در خوانش و روخوانی کردن دیگر محتوا مهم است تا یادگرفتن حروف و لغات.

توانایی توجه کردن عامل مهمی برای موفقیت، چه در خانه و چه در مدرسه است. یک کودک ۶ ساله باید بتواند که حداقل برای مدت نیم‌ساعت بر روی یک فعالیت متمرکز بماند. تا ۹ سالگی، باید این توانایی را داشته باشد که در حدود یک ساعت هم متمرکز بماند.

این نکته خیلی مهم است که کودک یاد بگیرد چطور با شکست‌ها و ناکامی‌ها مقابله کند، بدون اینکه عزت نفسش را از دست بدهد. دلایل بسیار زیادی برای شکست در مدرسه وجود دارند، مانند:

- ناتوانی در یادگیری، مانند ناتوانی در خواندن

- عوامل استرس‌زای متعدد، مانند قلدری

- مسائل مرتبط با سلامت روان، مانند اضطراب یا افسردگی

اگر به هرکدام از این مسائل مشکوک شدید، با معلم فرزندتان یا با روانشناس صحبت کنید.

تحول زبانی

بچه‌هایی که در سال‌های ابتدایی مدرسه هستند باید بتوانند جملات ساده، ولی کامل که شامل به ‌طور میانگین ۵ تا ۷ کلمه هستند را بیان کنند. زمانی که بچه‌ها به مدرسه‌ی ابتدایی می‌روند، قواعد زبان و تلفظ در آنها روند طبیعی خود را پیدا می‌کند. به مرور هرچه بزرگتر می‌شوند جملات پیچیده‌تری به کار می‌برند.

تأخیرهای زبانی می‌تواند مرتبط با مشکلات هوش یا شنوایی باشد. علاوه بر این، کودکانی که در ابراز و بیان خودشان ناتوان هستند، ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه و بداخلاقی‌های بیشتری داشته باشند.

به صورت طبیعی، یک کودک ۶ ساله باید بتواند ۳ دستور (فرمان) پشت سرهم را انجام دهد. تا ۱۰ سالگی باید بتوانند ۵ دستور پشت سر هم را انجام دهند. بچه‌هایی که در این زمینه مشکل دارند ممکن است حاضرجوابی کنند یا مسخره بازی دربیاورند. آنها حتما کمک خواهند خواست چرا که از مورد آزمون قرار گرفتند بسیار می‌ترسند.

رفتار

شکایات جسمی متعدد (نظیر گلو درد، دردهای ناحیه شکم، و یا پادرد و دست درد) ممکن است خیلی ساده نتیجه افزایش آگاهی و هشیاری او نسبت به بدنش باشد. هرچند که اکثر اوقات برای این شکایات جسمانی هیچ شواهد جسمانی وجود ندارد، با این حال باید این شکایات بررسی شوند تا از هرگونه مشکل جسمانی احتمالی جلوگیری به عمل آید. همچنین این کار به بچه اطمینان می‌دهد که والدین نگران سلامتی او هستند.

در سال‌های مدرسه، پذیرش همسلان اهمیت یبشتری پیدا می‌کند. بچه‌ها ممکن است کارهایی را انجام دهند تا عضوی از یک گروه باشند. صحبت کردن درباره این رفتارها با فرزندتان به او کمک می‌کند تا احساس کند که در گروه پذیرفته شده است، بدون اینکه بخواهد حدود و استانداردهای خانواده را زیر پا بگذارد.

بچه‌ها در این سن عمدتا تمایل دارند که با همجنس‌های خودشان دوست شوند. در حقیقت، بچه‌های مدرسه‌ایِ با سن کمتر، همواره اعضای دیگر گروه را که جنس مخالف خودشان هستند، افرادی عجیب و ترسناک می‌بینند.

زمانی که بچه‌ها یاد می‌گیرند در مورد قوانین و انتظاراتی که توسط خانواده، دوستان، مدرسه و جامعه برای آنها در نظر گرفته شده مذاکره کنند، دروغ گفتن، تقلب کردن و دزدیدن، همگی راه‌هایی هستند که ممکن است بچه‌های مدرسه‌ای تلاش ‌کنند به واسطه‌ی آنها، این افراد را فریب دهند. والدین باید این معضلات را در خلوت، با فرزندانشان حل و فصل کنند (که دوستان کودکشان نتوانند او را دست بیندازند و مسخره کنند). والدین باید سعی کنند از خودشان بخشش نشان دهند، و تنبیهشان به گونه‌ای باشد که با رفتار اشتباهی که بچه‌ها مرتکب شده‌اند، ارتباط داشته باشد.

این نکته خیلی مهم است که بچه‌ها یاد بگیرند چطور با ناکامی و شکست برخورد کنند، بدون اینکه عزت نفس خود را از دست بدهند.

ایمنی

برای بچه‌های این سنی، ایمنی مبحث بسیار مهمی است.

- بچه‌های مدرسه‌ای بسیار فعال و پر جنب‌وجوش هستند. آنها به فعالیت فیزیکی و مورد تمجید قرار گرفتن از جانب دوستان احتیاج دارند، و می‌خواهند که رفتارهای جرأت‌ورزانه و ماجراجویانه‌ی بیشتری داشته باشند.

- بچه‌ها باید یاد بگیرند که در محیطی مناسب، ایمن و تحت نظارت و همچنین با تجهیزات و قوانین مخصوص بازی کنند. دوچرخه‌ها، اسکیت‌بوردها، اسکیت‌ها و سایر وسایل تفریحی باید اندازه‌ای متناسب با بچه‌ها داشته باشند. این وسایل تنها باید در معابر و در مسیرهای رفت‌وآمد قانونی خودشان و همراه با وسایل ایمنی نظیر محافظ زانو، آرنج، مچ، کمر و کلاه کاسکت، استفاده شوند. از این وسایل ورزشی و تفریحی نباید در شب‌ها و شرایط بد آب و هوایی استفاده کرد.

- یاد گرفتن شنا و ایمنی در اب، به پیشیگری از غرق شدن کمک خواهد کرد.

- آموزش نکات ایمنی در مورد کبریت، فندک، باربیکیو، کوره و آتش می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های جدی کمک کند.

- بستن کمربند ایمنی هنگام استفاده از وسایل نقلیه، به جلوگیری از خطر در تصادفات رانندگی کمک خواهد کرد.

نکات فرزندپروری

- اگر رشد جسمانی فرزندتان به نظر غیرطبیعی است، حتما با پزشکش مشورت کنید.

- اگر فرزند شما در رشد زبانی تأخیر دارد با یک گفتاردرمانگر مشورت کنید و سنجش زبانی درخواست کنید.

- سعی کنید با معلم فرزندتان، سایر کارمندان مدرسه و والدین دوستان کودکتان ارتباط نزدیکی را حفظ کنید تا در صورت امکان، از مشکلاتی که پیش می‌آید مطلع شوید.

- بچه‌ها را تشویق کنید تا درباره خودشان صحبت کنند و از نگرانی‌هایی که دارند، بدون ترس از تنبیه شدن صحبت کنند.

- در عین اینکه کودکتان را تشویق می‌کنید تا در تجارب فیزیکی و اجتماعی متنوعی داشته باشد، مراقب باشید که تمام وقت‌های آزاد او را پر نکنید. زمانی برای بازی و یا حتی وقت آزاد داشتن بسیار مهم است، چرا که در این صورت کودک احساس نمی کند که تمام وقتش پر است و مدام مجبور است کاری انجام دهد.

- امروزه کودکان، به واسطه دوستان و رسانه‌ها در معرض مسائل زیادی از جمله خشونت، تمایلات جنسی و سوءمصرف مواد هستند. به راحتی با کودکتان در مورد این مسائل صحبت کنید تا بتوانید نگرانی‌هایتان را با یکدیگر در میان بگذارید و اگر تصورات غلطی دارند، انها را اصلاح کنید. ممکن است نیاز داشته باشید حدودی را برای فرزندتان بگذارید تا اطمینان حاصل کنید که از او در مقابل مسائل تهدید کننده، مراقبت می‌کنید.

فعالیت‌های مفید

- بچه‌ها را تشویق کنید تا در فعالیت‌هایی مفید نظیر ورزش، هنر و موسیقی شرکت کنند. منفعل بودن در این سن خطر ابتلا به چاقی در درازمدت را افزایش می‌دهد. با این حال مهم است که برنامه فرزندتان را بیش از حد پر نکنید. سعی کنید توازنی در برنامه‌های خانوادگی، کارهای مدرسه، بازی آزاد، و برنامه‌های از پیش تعیین شده برقرار کنید.

- بچه‌های مدرسه‌ای می‌بایست در کارهای خانه، مانند چیدن میز و گردگیری کردن کمک کنند.

- سعی کنید زمانی را که بچه‌ها صرف تماشای صفحه‌های نمایش (مانند تلویزیون و سایر رسانه‌ها) می‌کنند، کاهش دهید.

تهیه شده از سایت:
"www.medlineplus.gov"