خشم و پرخاشگری در کودکان ۵ ساله

برخورد با خشم کودک ممکن است گیج‌کننده و آزاردهنده باشد. کنترل خشم کودک به علت احساساتی که در ما برمی‌انگیزد معمولا دشوار است. خشم حالت عاطفی گذرایی است که اغلب به علت ناکامی ایجاد می‌شود. وقتی کودک نتواند آنچه را می‌خواهد به دست آورد، واکنش عاطفی او ممکن است به صورت خشم طغیان کند.

عوامل دیگری نیز موجب خشم می شوند؛ مثل اضطراب، عزت نفس پایین، یا فرار از احساسات رنج‌آور، کودکی که به علت ناتوانی در کنترل اوضاع مضطرب می‌شود، ممکن است اضطراب خود را به صورت خشم بروز دهد. از آنجا که کودکان خردسال به راحتی نمی‌توانند عواطف خود را نامگذاری کنند، ناکامی و گاه غم خود را ممکن است به صورت خشم نشان دهند.

پرخاشگری

معمولا دلیل اصلی پرخاشگری خشم است، اما به عنوان رفتاری تعریف می‌شود که به قصد آزردن عاطفی یا فیزیکی دیگران اعمال می‌شود. پرخاشگری خود را به شکل‌های گوناگون مثل اذیت کردن، حمله‌های فیزیکی و خرابکاری نشان می‌دهد. بعضی از کودکان پرخاشگر از اینکه توسط همسالان خود طرد شوند، رنج می‌برند که این خود باعث می‌شود چرخه پرخاشگری همچنان ادامه پیدا کند.

فرهنگ، تربیت و میزان رویارویی فرد با پرخاشگری عامل تعیین کننده‌ای در رفتار پرخاشگرانه است. هرگاه فرزند شما با کودک دیگری وارد مسابقه‌ای شد که مستلزم تنه زدن و هل دادن بود، بلافاصله از این کار ممانعت کنید؛ هرچند از نظر مادری دیگر، این رفتارها قابل قبول باشد.

کودکان چگونه پرخاشگری را یاد می‌گیرند؟

الگوبرداری و تقویت برخی از رفتارهای خاص موجب تشدید پرخاشگری می‌شود. اگر کودکی با اعمال خشونت در ورزش مورد توجه و تمجید قرار گیرد، به احتمال زیاد این گونه رفتارها جزئی از مهارتهای او می شود. اگر والدین فرزندشان را به این دلیل که کودکی را کتک زده است، تنبیه بدنی کنند، خشونت و پرخاشگری را به او یاد داده‌اند. متأسفانه امروزه کمتر فیلمی وجود دارد که خشونت و پرخاشگری را به نحوی به تصویر نکشد.

ممکن است پرخاشگری کودک برای جلب توجه دیگران باشد. اگر هر بار که فرزندتان برادر نوزادش را به زمین می اندازد، به سوی او بدوید، ممکن است باعث شود که فرزندتان این رفتار را تکرار کند. توجه داشته باشید که توجه نباید حتما مثبت باشد تا کودک را راضی کند. توجه منفی بهتر از بی توجهی است!

برخورد با پرخاشگری

برای برخورد با پرخاشگری باید علت اصلی را دریابیم. نباید پرخاشگری را نادیده بگیریم یا تحمل کنیم، اما نباید در مقابل آن واکنش افراطی هم نشان دهیم. اگر پرخاشگری برای جلب توجه است، سعی کنید به رفتارهای صحیح و مثبت کودک توجه نشان دهید. با به کار بردن عباراتی که فاعل آن «من» باشد، به کودک خود بفهمانید که چه رفتاری شما را راضی می کند: «از اینکه به پرستار بچه کمک کردی خیلی خوشم اومد»، «وقتی موقع صحبت تلفنی من، آروم بازی میکنی واقعا ممنونم.»، «از اینکه اسباب بازی مورد علاقه‌ات را به دوستت دادی لذت بردم.»

کودکانی که رفتاری پرخاشگرانه دارند، باید درست تنبیه شوند. تنبيه بدنی یا به کار بردن عبارت‌های تند و خشن، پرخاشگری را تقویت می کند.

به کودک خود کمک کنید تا احساس دیگران را درک کند. کودک پنج ساله نمی‌تواند کاملا خود را به جای دیگری فرض کند. فرزند خود را تشویق کنید تا درباره احساساتش صحبت کند. به او بفهمانید که احساس خشم طبیعی و قابل قبول است، اما کتک زدن و حرف زشت زدن، قابل قبول نیست. در صورت لزوم او را راهنمایی کنید تا برای ابراز خشم خود از کلمات مناسب استفاده کند. فرزند خود را تشویق کنید به جای قاپیدن اسباب بازی کودک دیگر، بگوید «حالا اجازه می‌دهی کمی با اسباب بازی‌ات بازی کنم؟»

همیشه این نکته‌ی مهم را به خاطر داشته باشید: «الگوی مناسب بودن». اگر ما در مقام والدین یا فرد مهم دیگری نتوانیم خشم خود را درست ابراز کنیم، چگونه از کودک خود انتظار داریم که احساسات خود را از راههای درست و سازنده ابراز کند؟

منبع این مطلب: کتاب "کلیدهای رفتار با کودک پنج ساله"
برای خرید نسحه‌ی الکترونیکی این کتاب از سایت فیدیبو، اینجا را کلیک کنید.