تغذیه خوب بخش مهمی از روش زندگی سالم کودک شماست. در این سال‌ها، کودک باید غذایی مشابه سایر اعضای خانواده با تاکید بر غذاهای مغذی‌تر که شامل سبزیجات و میوه ها، لبنیات بدون چربی و کم چرب (شیر، ماست، پنیر)، گوشت سفید (مرغ، بوقلمون، ماهی، همبرگر تهیه شده از گوشت سفید)، غلات ‌سبوس‌دار و نان می‌شود، داشته باشد. در عین حال، خوراکی های غیر مفید را در غذای او کم کرده و یا حذف کنید.

علاوه بر آن، نوشیدنی‌های پر شکر به کودک ندهید. با توجه به اهمیت لبنیات در رژیم غذایی کودک، در صورتی که تنها راه شیر دادن به کودک استفاده از شیر طعم‌دار مورد علاقه‌اش است، مطمئن باشید که بر اساس تحقیقات، هم شیر طعم‌دار و هم شیر ساده در شاخص توده بدنی کودکان تاثیر منفی ندارد. این شیرهای طعم‌دار می توانند به کودک کمک کند مقدار شیر مصرفی مورد نیاز روزانه را بنوشد. گزارش انجمن اطفال آمریکا در مورد بهینه سازی سلامت استخوان پیشنهاد می‌کند مصرف شیر طعم‌دار کم چربی و بدون چربی، پنیر و ماست حاوی مقادیر متعادل شکر افزودنی نیز می‌تواند مقدار کلسیم مورد نیاز کودکان را فراهم کند.

خوردن دسر، کیک و بستنی هر چند وقت یک بار بدون اشکال است اما قطعا نباید به مقدار زیاد و هر روزه باشد. خصوصا اگر کودک شما اضافه وزن دارد، به اندازه سهم غذای او توجه کنید. غذای یک کودک ۴ و ۵ ساله باید کمتر از اندازه سهم بزرگسالان، سهم خودتان و همسرتان باشد.

ناخنک زدن

رفتار ناخنک زدن به غذا در کودکان سه ساله در ۴ سالگی هم ادامه دارد با این تفاوت که اولویت‌هایشان را بیشتر به زبان می‌آورند. ممکن است کودک در مورد نخوردن بعضی از غذاها پافشاری کند. نیازهای تغذیه‌ای او مشابه یک سال پیش است اما واکنش‌های احساسی غیر قابل پیش بینی نسبت به آنچه جلویش می‌گذارید دارد.  ممکن است اگر غذای سرو شده را دوست نداشته باشد بی‌ادبانه حرف بزند و پرخاش کند. اما اگر غذایی که در بشقاب او می گذارید از توازن خوبی برخوردار باشد، او به اندازه‌ی کافی خوش مزاج خواهد بود تا غذای کافی دریافت کند.

فرزند شما در این سن باید همکاری خوبی در زمینه غذا خوردن داشته باشد و آماده‌ی فراگیری عادات اصلی آن باشد. او در ۴ سالگی دیگر قاشق و چنگال را در مشتش نمی‌گیرد و می‌تواند مثل یک بزرگسال آنها را در دست بگیرد. اگر به او آموزش دهید، می‌تواند به درستی از کارد غذاخوری هم استفاده کند.

می‌توانید سایر آداب میز را هم به او بیاموزید، مثلا نباید با دهان پر حرف بزند، دهانش را به جای آستین با پیش بند پاک کند و یا دستش را داخل بشقاب کسی نبرد. همانطور که توضیح این قوانین مهم است، انجام دادن آن از سوی خودتان اهمیت بیشتری دارد زیرا او با دیدن رفتار سایر اعضای خانواده الگو می‌گیرد. اگر عادت به غذا خوردن به صورت دسته جمعی دارید کودک عادات را بهتر یاد می‌گیرد. بنابراین حداقل یکی از  وعده‌های غذایی را در زمانی خاص و خوشایند با خانواده میل کنید و از کودک بخواهید میز را بچیند یا به نحو دیگری در تهیه غذا همکاری کند.

میزان مواد غذایی مورد نیاز کودک

بسیاری از والدین نگران آن هستند که آیا غذای کودکشان کافیست یا خیر. در این قسمت به رهنمودهایی در مورد مقدار کافی خوراک کودک اشاره می‌کنیم.

۱- کودکان نیازی ندارند غذایی برابر با بزرگسالان مصرف کنند. سهم کوچکی به او بدهید و اگر در خواست کرد سهم دوم را برایش بکشید. اندازه یک سهم معمولی نصف سهم غذای یک بزرگسال است. در مورد تعدادی از غذاها، اندازه یک کف دست کافیست. در اینجا به اندازه سهم غذای کودکان اشاره می‌کنیم.

یک قاشق چای خوری = ۵ میلی لیتر

یک اونس= ۳۰ میلی لیتر

یک قاشق غذاخوی= ۱۵ میلی‌لیتر

۱ فنجان= ۸ اونس= ۲۴۰ میلی‌لیتر

6-4 اونس شیر یا آبمیوه

۲ اونس همبرگر

۴ قاشق غذاخوری سبزیجات

۲ اونس مرغ معمولی

نصف فنجان پنیر دلمه شده (محلی) یا ماست

۱ تکه نان تست

نصف فنجان غلات

۱ قاشق چای خوری کره گیاهی، کره یا سس

۲- میان وعده‌ها

به طور کلی در هر روز ۲ میان وعده به او بدهید. به جای استفاده از غذاهای ناسالم مثل نوشیدنی‌های بدون الکل، آب نبات، کیک یا خوراکی‌های شور و چرب، مواد سالم تری را انتخاب کنید. تا زمانی که از مواد سالمی استفاده می‌کنید دو میان وعده در روز کافیست. بیش از این، مقدار اشتهای او به وعده غذای اصلی را از بین می‌برد. میان وعده‌های مضرخطر پوسیدگی دندان را در دراز مدت افزایش می‌دهد. برای به حداقل رساندن احتمال پوسیدگی دندان و کالری بیش از حد، میان وعده‌های مغذی مثل موارد زیر را در نظر بگیرید: (به خاطر داشته باشید، برای اینکه کودک به یک غذای ناآشنا عادت کند باید ۱۲ بار آن را بخورد.)

میوه

تکه‌های هویج، کرفس با خیار (می توانید از سس سالاد کم چرب نیز استفاده کنید)

ماست

نان تست سبوس‌دار یا بیسکویت ترد

کلوچه سبوس‌دار کم چرب

یک تکه پنیر

در مناسبت‌های خاص کودک می‌تواند از دسر یا خوراکی‌های شیرین استفاده کند، اما تا حد امکان از شیرینی‌های درست شده از جو یا سایر موارد کم چرب انتخاب کنید

۳- از غذا به عنوان جایزه رفتار خوب استفاده نکنید.

۴- حتما زمانی که گرسنه و تشنه است به او غذا و نوشیدنی بدهید. اگر آنچه از شما می‌خواهد در واقع غذا نیست بلکه توجه است. با او حرفي بزنيد يا بازی کنید اما از غذا به عنوان تسکین دهنده اعصاب استفاده نکنید.

۵- اجازه ندهید در زمان بازی، گوش کردن به داستان یا تماشای تلویزیون غذا بخورد. اینکار باعث می‌شود حتی زمانی که سیر شده است ناخودآگاه به خوردن ادامه دهد.

۶- میزان کالری مصرفی

مقدار کالری هر غذا را بدانید و به تعداد کالری که در روز مصرف می‌کند دقت کنید. مقدار کل کالری مورد نیاز کودک ۴ تا ۵ ساله ۹۰۰ تا ۱۵۰۰ و یا ۴۰ کالری به ازای هر دو و نیم کیلوگرم وزن بدن است.

۷- اگر مقدار غذای کودک ثابت نیست نگران نشوید. او یک روز هرچه دم دستش باشد می‌خورد و روز دیگر رویش را از هر غذایی بر می‌گرداند. زمانی که غذا نمی‌خورد ممکن است گرسنه نباشد و علت آن هم ممکن است فعالیت کمتر او نسبت به روز قبل باشد. همچنین توجه داشته باشید ممکن است کودک از غذا به عنوان ابزار کنترل استفاده کند. خصوصا زمانی که نظرش تقریبا در مورد هرچیزی منفی است، تلاش های شما برای غذا دادن به او بی‌نتیجه است. در این صورت، او را مجبور به خوردن نکنید. مطمئن باشید خودش را گرسنه نمی‌گذارد و اصلا دچار کاهش وزن نخواهد شد. با این وجود اگر کم شدن اشتها بیش از یک هفته ادامه داشت و حالت تهوع، اسهال یا کاهش وزن دیده شد، با پزشک اطفال مشورت کنید.

۸- کودک شما باید برای تأمین کلسیم مورد نیاز بدنش روزانه حدود ۲ فنجان (۱۶ اونس یا ۴۸۰ میلی‌لیتر) شیر بدون چربی یا کم چرب مصرف کند. شیر به خصوص به دلیل کلسیم موجود در آن یک غذای بسیار مهم به شمار می‌رود. با این وجود شیر زیاد اشتها را نسبت به سایر غذاهای اصلی کم می‌کند.

تبلیغات تلویزیون

تبلیغات تلویزیون، حتی اگر بهترین توضیحات تبلیغاتی را داشته باشد، مانع جدی در تغذیه خوب کودک می‌باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهد، احتمال ابتلا به چاقی در کودکانی که بیش از ۲۲ ساعت در هفته تلویزیون می‌بینند بیشتر است. کودکان ۴ و ۵ ساله تا حدی زیادی پذیرای تبلیغات غلات شیرین و شیرینی‌ها هستند، خصوصا اگر استفاده از آن در منزل سایرین دیده شده باشد. مجددا لازم به ذکر است که چاقی یک مشکل فزاینده در میان کودکان است، به همین دلیل، باید از عادات غذا خوردن کودک در خانه یا خارج از خانه آگاه باشید و مطمئن شوید تا حد ممکن غذای سالمی می‌خورد.

تهیه شده از کتاب "مراقبت از کودک، از تولد تا ۵ سالگی"