اهمیت خودآگاهی در کودکان
ممکن است از دیگران در رابطه با اهمیت خودآگاهی در کودکان و حتی بزرگسالان هم شنیده باشید. خودآگاهی در واقع مهارت تنظیم کردن احساسات، افکار و کنش‌های خود است. همچنین به این معناست که نسبت به تاثیر رفتارتان، بر خود و دیگری، آگاه باشید.
حقیقت این است که شما ممکن است بزرگسالان بسیاری را بشناسید که خودآگاهی قوی و خوبی نداشته باشند. این موضوع بیشتر تعجب‌برانگیز می‌شود که پس چرا و چگونه می‌توانیم از بچه‌ها توقع خودآگاهی داشته باشیم؟
پاسخ بسیار ساده است: خودآگاهی برای افراد در تمامی سنین مهم است. این مهارت به شکوفایی ما در خانه، مدرسه، محل کار و در روابط با سایر افراد کمک میکند. همچنین توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)، خوداگاهی به عنوان یکی از ۱۰ مهارت اساسی زندگی عنوان شده است. با ما همراه شوید تا در مورد خودآگاهی در کودکان، بیشتر بدانیم.
خودآگاهی چگونه توسعه و تحول می‌یابد؟
خودآگاهی به یک‌باره تحول پیدا نمی‌کند، بلکه به مرور توسعه می‌یابد. این فرآیند از زمانی شروع می‌شود که کودک شروع میکند به شناخت و نام‌گذاری احساساتش، نقاط قوت و ضعفش و علاقه‌مندی‌ها و عدم علاقه‌مندی‌هایش.
به صورت کلی دو نوع خودآگاهی وجود دارد:
خودآگاهی شخصی:
زمانی است که کودک نسبت به چیزی از خودش آگاهی دارد که دیگران ممکن است این آگاهی را نداشته باشند. برای مثال بعضی از بچه‌ها برای اینکه در جلوی کلاس و مقابل دیگران صحبت کنند، دچار دلشوره می‌شوند. اینکه بدانیم آنها مضطرب شده‌اند، در حیطه‌ی خودآگاهی شخصی است. این موضوع، مسئله‌ای نیست که دیگران متوجه آن شوند یا آن را بدانند.
خودآگاهی عمومی:
به این معناست که کودک از آنچه که دیگران در مورد او می‌دانند، و نحوه‌ای که او را می‌شناسند، آگاه باشد. این نوع خودآگاهی دیرتر توحل می‌یابد. به این جهت که نیاز دارد کودک یاد بگیرد دیگران افکار، احساسات و دیدگاه‌های متفاوتی دارند. و تقریبا تا ۵ سالگی زمان می‌برد تا کودک متوجه شود که دیگران افکار و احساساتی مشابه او ندارند (این مسئله در روانشناسی به نظریه‌ی ذهن معروف است).
بعضی از بچه‌ها برای آشنایی با نظریه‌ی ذهن به زمان بیشتری نیاز دارند، خصوصا بچه‌هایی که در درک و دریافت نشانه‌های اجتماعی مشکل دارند. این بدین معنی نیست که آنها به احساسات دیگران اهمیت نمی‌دهند، بلکه آنها متوجه افکار و احساسات دیگران نمی‌شوند.
کودکی را تصور کنید که هنگام صحبت کردن با کودکی دیگر، بسیار نزدیک به او نشسته است. خودآگاهی عمومی معذب بودن کودک دیگر و علت آن را نشان می‌دهد و او می‌بایست کمی به عقب برگردد. اما اگر کودک به عقب برنگشت و همچنان با همان فاصله به صحبت ادامه داد به این معنا نیست که او نسبت به احساس آن کودک بی‌احترامی نشان داده. بلکه می‌تواند به این علت باشد که او متوجه نشانه‌های اجتماعی نیست و باید برای او وقت بیشتری صرف شود تا واکنش‌ها و احساسات دیگران را شناسایی و تعبیر کند.
خودآگاهی شخصی و عمومی در کنار هم کار می‌کنند. هر دو به بچه‌ها کمک می‌کنند تا بدانند آنطور که فکر و احساس می‌کنند –در واقع آنطور که خودشان را می‌بینند- همیشه به گونه‌ای نیست که دیگران آنها را می‌بینند.
اهمیتِ داشتنِ خودآگاهیِ قوی
وقتی که کودکان خودشان را بهتر بشناسند، راحت‌تر می‌توانند عزت نفسی مثبت، بسازند. این موضوع برای بچه‌هایی که در مدرسه، در روابط دوستانه خود مشکل دارند، بسیار مهم است. خودآگاهی به آنها دیدگاهی می‌دهد تا نه تنها مشکلات خود، بلکه نقاط قوتشان را هم ببینند. اینکه بچه‌ها در مورد نحوه‌ی تفکر و مواجه‌ی خود بیشتر بدانند، به آنها کمک میکند تا بتوانند راحت‌تر در مورد نیازهایشان صحبت کنند.
همچنین بچه‌هایی که به خودآگاهی رسیده‌اند، عملکرد بهتری در خودنظارتی خواهند داشت. به این معنا که می‌توانند یک فعالیتی که در خانه یا مدرسه مشغول آن بوده‌اند را دنبال کنند و بدانند که در حال انجام دادن چه کاری، و انجام ندادن چه کاری هستند. خودآگاهی به درون اندیشی نیز کمک میکند؛ فکر کردن به اتفاق‌ها در درون خود و پیدا کردن راهی برای بهتر عمل کردن در دفعات بعدی.
علاوه بر این، زمانی که بچه‌ها مهارت خودآگاهی قوی دارند:
- نقاط قوت و مشکلات و چالش‌های خود را بهتر شناسایی می‌کنند.
- می‌دانند که برای تکمیل یک فعالیت نیاز دارند چه کارهایی انجام دهند.
- به اشتباهاتشان در کارها و تکالیف مدرسه توجه می‌کنند و سعی در تغییر و اصلاح آنها دارند.
- می‌توانند احساسات را درک کرده و در مورد آنها صحبت کنند.
- به تاثیر عملکردشان بر دیگران دقت می‌کنند.
- طرز فکر رشد یافته‌ای دارند.
- مایلند که از اشتباهات خود درس بگیرند.
چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا به خودآگاهی دست یابد؟
کمک به کودک برای دست‌یابی به خودآگاهی می‌تواند با گام‌های کوچکی نظیر گفتگو در رابطه با مدرسه و یا صحبت کردن در رابطه با ویژگی‌‌های مثبت و منفی آنها آغاز شود. اگر کودکتان در درک نشانه‌های اجتماعی و احساسات دیگران دچار مشکل است، راه‌های آموزش همدلی به او را یاد بگیرید.
این مطلب از سایت www.understood.org تهیه شده است.
نوشته شده توسط همپای کودک در تاریخ ۹۹/۰۷/۲۳ ساعت ۰۷:۳۷ | تعداد دیدگاه‌ها: ۰ دیدگاه | دسته‌بندی: بلاگ | برچسب‌ها: خودآگاهی، عزت نفس، نظریه‌ی ذهن، نقاط قوت، همدلی
